دانلود متن تفسیر جوامع الجامع- سوره مبارکه یوسف و توبه

دریافت
ترجمه تفسیر جوامع الجامع طبرسی-سوره یوسف

دریافت
متن عربی تفسیر جوامع الجامع طبرسی-سوره یوسف

دریافت

متن عربی تفسیر جوامع الجامع طبرسی-سوره توبه

نوضیحات: 

«جوامع الجامع» و تفسیر« کشاف»

 طبرسى گرچه گاهى در تفسیر«جوامع الجامع» از تفسیر«مجمع البیان» و یا شاید از دیگر دانشمندان سخنانى نقل مى‏کند،(به عنوان نمونه صفحه 17 ج 1 مى‏فرماید: و ما اوردناه فى مجمع البیان من کلام ابی على الفارسى رحمه الله) ولى مى‏توان گفت که بیشتر بلکه نزدیک به همه مطالب آن از تفسیر کشّاف اقتباس شده است، او حتى در مواردى که زمخشرى از تفسیر آیه سکوت کرده(مانند ذیل آیه 49 و 122 و 123 سوره بقره)، و یا قراءت غیر عاصم را اصل قرار داده(مانند ترجیح«تفدوهم» بر«تفادوهم» در آیه 85 از سوره بقره ج 1 ص 60)، و یا عبارت آیه را بنحوى تغییر داده (مانند «یتفکرون» به جاى«تتفکرون» در صفحه 11 س 13 ج 1، و مانند« جعلناکم ازواجا» به جاى(و خلقناکم ازواجا» در صفحه 366 س 1 ج 1، و «ما تدعون من دونه من شى‏ء» در صفحه 446 س 13)، و مانند این امور، از تفسیر کشّاف تبعیت نموده است.

 امتیاز این کتاب بر تفسیر کشّاف را در امور زیر مى‏توان برشمرد:

 1- اختصار و حذف زوائد و مطالب غیر ضرورى، طبرسى در این کتاب بگونه‏اى در این مورد، تلاش کرده، که غالبا مطالب را در قالب عبارات موجز و کوتاهترى به خوبى بیان کند ولى متأسفانه در برخى از موارد این اختصار موجب تعقید، و یا اخلال لفظى و معنوى شده، در حالیکه در کشّاف در آن موارد، هیچگونه تعقید و یا اخلالى دیده نمى‏شود.

 2- در بسیارى از موارد روایاتى از طرق شیعه نقل شده که گاهى با تفسیر صاحب کشاف موافق و در بسیارى از مواضع با تفسیر مذکور مخالف است. مانند صفحه 116، 160، 40، 48، 77، 79 جلد 1 و موارد دیگر.

 3- طبرسى در این تفسیر در پاره‏اى از موارد، مطالبى از تفسیر مجمع البیان نیز نقل کرده است.

 4- در مواردى که آراء کلامى امامیه با نظر معتزله موافق نیست، و یا نظر شخص طبرسى در تفسیر آیه با نظر زمخشرى مخالف است، طبرسى از نظر صاحب کشاف عدول کرده، و آنچه را خود حق مى‏دانسته بیان نموده است. به عنوان نمونه صفحات 261، 262، 315 و 337 جلد 1)

*روش تفسیر 

 این تفسیر به سبک مجمع البیان، منظم و مرتب نیست، بلکه چون کشّاف مطالب بدون عنوان بندى، بدنبال یکدیگر آمده است.

 این تفسیر بسیار موجز و ویژگى مهم آن، ادبى بودن آن است که با عبارات بسیار کوتاه، آیات قرآنى را تبیین مى‏کند، و شامل تمام آیات قرآن مى‏گردد. شیوه این تفسیر، بیان مسائل مربوط به لغت، اعراب، قرائت، بیان نظم و نکات ادبى و بلاغى است، که با رعایت گزیده گویى، متنى دقیق و لطیف ارائه داده است. همین امر سبب گردید تا از طرف شوراى مدیریت حوزه علمیه قم بعنوان کتاب درس تفسیر، در پایه‏هاى اولیه دروس سطح، مورد تدریس قرار گیرد.

 روش تفسیر در پردازش مطالب بدین گونه است که در آغاز با نام سوره، بیان مکى و مدنى و معناى سوره، تعداد آیات و فضیلت سوره شروع مى‏کند، آنگاه به قرائت، لغت، نحو صرف، و واژه شناسى آیه مى‏پردازد، سپس به بیان و شرح و توضیح معناى آیه پرداخته به مانند زمخشرى، گفته‏هاى تفسیرى را ارائه مى‏کند.

 در آغاز آیاتى چند که به یک موضوع مربوط است ذکر شده و سپس به تدریج اجزاء آن آیات آورده شده و در ضمن تفسیر آن جزء، قراءت و جهات ادبى از صرف و نحو و لغت و اشتقاق و بلاغت و احیانا کلام و فقه و اصول بیان گردیده است. البته در آیات الاحکام مباحث فقهى را غالبا با اختصار و بنحو ایجاز مطرح مى‏کنند،(مانند سوره مائده آیه 6 بحث«و امسحوا برؤوسکم و ارجلکم الى الکعبین»)، و تفصیل آن را به کتاب مجمع البیان ارجاع مى‏دهند. مانند ج 1 صفحه 316 ذیل آیه 6 سوره مائده.

*نسخ، ترجمه و چاپهاى تفسیر

 این تفسیر بارها به اشکال مختلف به چاپ رسیده است. چاپ نخستین آن با چاپ سنگى و قطع رحلى در یک جلد در تهران به سال 1321 قمرى. چاپ دیگر با تصحیح و تعلیق شهید سید محمد على قاضى طباطبایى در سال 1383 قمرى و در یک مجلد. چاپ سوم در تهران توسط دانشگاه تهران با تصحیح و تعلیق دکتر ابو القاسم گرجى در چهار جلد با قطع بزرگ است که البته همین چاپ در قطع وزیرى توسط ناشر یاد شده و شوراى مدیریت حوزه علمیه قم، به طور افست نیز انجام گرفته است. دار الاضواء بیروت نیز در سال 1405 قمرى این کتاب را در چهار جزء و دو مجلد چاپ کرده است. لازم به یاد آورى است که این تفسیر افزون بر چاپهاى گوناگون توسط احمد امیرى شادمهرى به فارسى ترجمه شده و تاکنون دو جلد آن توسط بنیاد پژوهشهاى اسلامى( 1374- 1375) منتشر شده است.

 آدرس‏هاى داده شده در مقاله بر اساس چاپ چهار جلدى انتشارات دانشگاه تهران و مرکز مدیریت حوزه علمیه قم و تحقیق دکتر ابو القاسم گرجى مى‏باشد. دکتر گرجى تحقیق خود را بر اساس پنج نسخه خطى و چاپى، انجام داده‏اند.

 نسخه اول متعلق به کتابخانه مجلس شوراى ملى،

 نسخه دوم چاپ یک جلدى با تحقیق شهید سید محمد على قاضى طباطبایى،

 نسخه سوم چاپ سنگى است که به اشراف جمعى از فضلاى قم تصحیح شده است.

 نسخه چهارم و پنجم به شماره 81 و 85 متعلق به کتابخانه دانشکده الهیات و معارف اسلامى دانشگاه تهران.

 نسخه دوم که با تحقیق دانشمند گرامى شهید سید محمد على قاضى طباطبایى انجام گرفته داراى مقدمه‏اى سودمند در 21 صفحه از محقق در شأن قرآن و تفسیر آن، ذکر خصوصیاتى از کتاب جوامع الجامع و چاپهاى گذشته آن، شرح حال مؤلف و تألیفات او و مصادر تصحیح مى‏باشد، و در پایان همان چاپ، هفت صفحه مطالب مفید و قابل ملاحظه‏اى را تنبیه نموده‏اند.

 کارهایى که دکتر ابو القاسم گرجى در تحقیق خود انجام داده‏اند شامل:

 1- مقدمه‏اى شامل شرح حال مؤلف، مولفات او و معرفى جوامع الجامع.

 2- تصحیح نسخه دوم که متن کتاب قرار داده شد.

 3- حاشیه و تعلیق.

 4- اعراب و شکل کلمات

 5- نقطه گذارى

 6- شماره آیات

 7- تهیه فهرستهاى مختلف،(فهرست مطالب، فهرست آیات مورد استشهاد، فهرست روایات، فهرست کتب، فهرست اسماء، فهرست طوائف و جماعات، فهرست ازمنه و امکنه)

منابع مقاله

 1- تفسیر جوامع الجامع چهار جلد توسط انتشارات دانشگاه تهران و مرکز مدیریت حوزه علمیه قم با تحقیق دکتر ابو القاسم گرجى و مقدمه ایشان.

 2- دانشنامه قرآن و قرآن پژوهى جلد 1 و 2 به کوشش بهاء الدین خرمشاهى انتشارات دوستان تهران 1377

 3- طبقات مفسران شیعه دکتر عقیقى بخشایشى ج 2 انتشارات دفتر نشر نوید اسلام قم 1372 چاپ اول

 4- المفسرون حیاتهم و منهجهم سید محمد على ایازى چاپ انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، 1414 قمرى 1373 شمسى